Ikasten irakastea eta irakasten ikastea

Prestakuntzak etorkizunari aurre egiten lagundu behar die gure gazteei. Gainera bermeekin aurre egiten.

Umeek horri aurre egin diezaieten eta pertsona gisa eraiki daitezen, hezkuntza-politikak haien gaitasun pertsonalak garatu behar ditu, kalitatezko oinarrizko hezkuntza baten bidez. Hori egitean, ikasleen erritmo eta ezaugarri desberdinekiko erabateko errespetuaren aldeko apustu argi eta garbia egiten da.

«Ezagutzen ikasteko, egiten ikasteko, elkarrekin bizitzen ikasteko eta izaten ikasteko» beharra daukagu. Gure gazteek komunikazio linguistikoan, gaitasun digitalean eta espiritu ekintzailean sakondu behar dute. Gai eta eduki horiek une oro izan behar dira kontuan, matematikak edo zientziak lantzen diren bitartean.

 Baina, hori guztia zertarako? Ikasleei pertsona gisa prestatzen laguntzeko eta ikasketak amaitzen dituztenerako aurrez finkatutako helburuak betetzeko. Zehaztu dezagun zer nahi dugun gure gazteentzat, eta jar ditzagun helduaroan bizitzari aurre egiteko beharko duten maila edo profila izateko beharko dituzten tresnak. Horretarako, beharrezkoa da ikasleek Derrigorrezko Oinarrizko Hezkuntza amaitzerako —hezkuntza-xedeak betetzeko eta bizitzaren esparru eta egoera guztietan moldatzeko prest egon daitezen— lortu behar dituzten oinarrizko gaitasunak definitzea.

Ikuspuntu horretatik, aipatutako alderdiak kontuan izanda, eta zuzentzen dudan Sailak azken urteetan egindako bideari jarraipena ematearren, Heziberri 2020 Plana jarri genuen abian 2013-2014 ikasturtearen hasieran; irismen handiko proiektua. Heziberri 2020 Planean, proiektu osagarri hauek garatuko ditugu: lehenik eta behin: «Hezkuntza-eredu pedagogikoaren esparrua» landu eta adostea. Lan hori egina dago jada. Bigarrenik: Euskal Autonomia Erkidegoko curriculumak ezartzen dituzten dekretuak osatu eta adostea. Horretan ari gara. Eta, hirugarrenik: Hezkuntzari buruzko Euskal Lege bateranzko pausoak ematea.

Ibilbide luze eta emankorra duten hezkuntza-esperientzia ugaritatik abiatu gara, eta lagungarriak gertatu zaizkigu hezkuntza-komunitateak partekatzen duen kultura pedagogikoa eraikitzeko.

 Ibilbide horretako mugarri garrantzitsuenetako bat Euskal Curriculumaren proiektua izan da; hezkuntzako, gizarteko eta politikako agenteen baterako ekimena. Hasiera-hasieratik esan dugun bezala, Gobernu honek euskal hezkuntza-sistema etengabe hobetzea du helburu, eta xede horretara bideratuko ditu bere ahaleginak, hezkuntza-agenteen arteko adostasunean oinarrituta, egonkortasunean, eta gorabehera politikoetatik salbu. Heziberri 2020 Planak soildu egin nahi du bide hori, bere bideragarritasuna eta segurtasun juridikoa ziurtatuta.

Ezin uka LOMCEk eragina izan duela proiektuaren fase berri honetan, baina, lehen ere askotan esan dugun bezala, gure balio nagusietako bat hezkuntza-komunitateko sektoreen arteko lankidetza da. Beste behin ere, agerian gelditzen ari da hori. Eusko Jaurlaritzan, inoiz egin gabeko partaidetza-prozesu bat sustatu nahi izan du. 

Debatea irekitzeko erabakia hartu genuen, eta ez zen batere erabaki okerra izan, uste osoa baitut partaidetzak eta elkarrizketa eraikitzaileak adostasuna ekartzen dutela. Lehenengo aldiz, hezkuntzako, gizarteko eta politikako agenteek curriculum-dekretu bat lantzeko eginkizunean parte hartzeko aukera izan dute. Pertsona asko ari dira curriculum horren edukia definitzen laguntzen eta edukiaren definizio horretan parte hartzen. Ia hezkuntza-komunitate osoa ari da curriculum berriak egiteko jardueran Gobernuarekin parte hartzen, zuzenean. Horiei guztiei eskerrak eman nahi dizkiet, publikoki, gure hezkuntza-sistema etengabe hobetzearren egin dituzten ehunka proposamen eta ekarpenengatik, eskainitako denborarengatik eta egindako ahaleginarengatik.

Hemendik gutxira, haur hezkuntzako eta oinarrizko hezkuntzako curriculumen bigarren zirriborroa bidaliko diegu hezkuntzako agenteei, eta, hortik pixka batera, behin betiko dokumentua aurkeztuko dugu. Partaidetzan oinarritutako dokumentua izango da, beraz, eta horrek balio handia du. Horrez gain, Hezkuntzari buruzko Euskal Lege berriranzko aurretiazko pausoa izango da, eta zalantzarik gabeko erreferentziak izango dira adostasuna, lankidetza eta elkarlana. Erronka kolektibo baten aurrean gaude. Lan gogorra izango da, baina beharrezkoa eta zirraragarria, nolanahi ere. Eta on egingo dio gure gizarteari.

HEZKUNTZA MOTAK

Hezkuntza motak from Josu Bilbao Villasante

HEZKUNTZAREN HISTORIA

Garai batean jasotako heziketa eta gaur egungoa oso ezberdinak dira. Ez dago dudarik modernizatu egin dela hezteko modua, eta jada oso urruti gaude lehen jasotzen zuten hezkuntza horretatik.  Lehenik eta behin, antzinarotik hasita, greziar eta erromatar inperioetan, garrantzi handia ematen zioten umeen heziketari. Hau da, militar onak izan zitezen diziplina gogorra erabili eta ezagutu behar zutelako. 

Izan ere, Erdi Aroan, beste gauza askotan bezala, hezkuntzak ere beherakada nabarmena izan zuen. Hau da, Elizak hartu zuen boterea eta hezkuntzaren kontrola. Erlijioa piramidearen goi goian kokatzen. Horregatik, garai artan heztetako pertsona gehienak artean, sendabelarretan, filosofian, teologian eta abarretan lizentziatu ziren. 

Geroago, Aro Modernoan, Erdi Aroko pentsamendua Errenazimenduko joera humanistarekin batzen saiatu ziren orden erlijiosoak. Une horretan sortu ziren, besteak beste, Jesusen Konpainia eta Eskolapioak. Handik hiru mende ingurura, XVIII. mendean, hezkuntzak herriaren garapenean garrantzi handia zuela konturatu ziren. XIX. mendean, Frantziako Iraultzarekin loturik, eskola publikoaren agertu eta onartu zen.

 Ondoren , 1857tik aurrera, ikastea beharrezkoa zela zioen legea sortu zen. Horren ondorioz, aurrerapen asko eman dira hezkuntzaren arloan. Pixkanaka -pixkanaka gero eta garrantzi handiagoa eman zitzaion eskolari eta hezkuntza prozesuari.

 1900. urtean Heziketa Publikoaren Ministerioa sortu zen Espainian, horrek maisu-maistrei soldata bat ordaintzeko ardura hartu zuen. Urte batzuetara, II. Errepublikaren aldarrikatzeaz bat, 1931an, apustu argia egin zen eskola publiko eta laikoaren alde. XX. mendearen amaieran Espainian hamasei urte arte zabaldu zen derrigorrezko irakaskuntza, eta, horregatik derrigorrezko lehen eta bigarren hezkuntza sortu zen.

Hezkuntzaren garapen luze honetan, garai haietako neska-mutikoek ez zituzten gaur guk ditugun aurrerapenak. Hasteko, lehen ez zeuden guk orain erabiltzen ditugun ordenagailuak bezain tresna eraginkorrak. Gainera ez zegoen guk probetxu handia ateratzen diogun Internet ere. Eta orduan informazioa biltzeko entziklopedia eta liburu asko begiratu behar izaten zituzten. Eta batzuetan idazteko makina eta guzti erabili behar izaten zuten lanak aurkezterakoan.

Orain, berriz, ezin dugu imajinatu ere egin ume edo nagusi batek ordenagailu gabeko etxeko lanak egiten. Izan ere, oso zaila da teknologia edota baliabide elektronikorik erabili gabeko egunik igarotzea. Gure egunerokotasunaren atal direlako. 

Teknologia 2.0 gizarte baten kide garelako bereziki.   Hala ere, hori ez da aldatu den gauza bakarra, kasu, besteekiko errespetuaren kontzeptua ere oso desberdina da. Garai baten, gure gurasoek kontatzen duten bezala, eskolan jartzen zizkieten zigorrak ez ziren “idatz ezazu ez dut gehiago hitz egingo 100 aldiz” bakarrik, baita zigor fisikoak ere: zuzenkiarekin kolpeak, etab., esate baterako. Baina gaur egun guztiz baztertu dira, pedagogiarekin bat ez datozelako. 

Ikus daitekeen bezala, gaur egungo hezkuntza beste garaikoekin alderatuz, oso ezberdina da. Hezkuntza-sistema, eta honekin loturik erabiltzen den teknologia, asko aldatu eta aurreratu dira. Atzean geratu ziren kolpeak eta antzeko zigorrak, eta orain, jasotzen dugun heziketa irekiagoa, aro berriarekiko egokiagoa eta gu, pertsona gisa, hobeto ulertzen gaituena da.